آموزش نورسنجی و حالات نورسنجی

هر دوربین DSLR مدرنی چیزی به اسم حالت نورسنجی (Metering mode) دارد که به سنجش نوردهی نیز معروف است. یاد گرفتن کار کرد این بخش دوربین به شما کمک می کند تا حتی در شرایط نوری غیر عادی، عکس های بهتری بگیرید چراکه با کمک آن به آسانی نوردهی (Exposure) را کنترل می کنید. در این مطلب نورسنجی را معرفی و کار کردن با آن را آموزش می دهیم. دیگر وقت آن رسیده با عکس های بیش از حد پر نور و یا کم نور خداحافظی کنید.

الف

نورسنجی چیست؟

نورسنجی یعنی، بنا بر نوری که به سنسور دوربین می رسد، چه سرعت شاتری و چه اندازه دریچه دیافراگمی باید انتخاب شود. در قدیم که دوربین ها مجهز به نورسنج داخلی، که یک حسگر برای محاسبه شدت نور است، نبودند برای محاسبه نوردهی یا اکسپوژر بهینه از نورسنج های دستی استفاده می کردند. امروز، هر DSLR یک نورسنج داخلی دارد که به صورت خودکار نور منعکس شده را محاسبه و نوردهی بهینه را نشان می دهد. حالات رایج نورسنجی در دوربین ها دیجیتال امروزی به شرح زیر است:

۱- سنجش ماتریسی Matrix metering یا Evaluative Metering
2- سنجش با تمرکز روی میانه Center-weighted
3- سنجش نقطه ای Spot metering یا Partial Metering
تفاوت اسامی انگلیسی به دلیل نام گذاری های متفاوت در دوربین های Canon و Nikon است.

وقتی که در حالت دستی (Manual) عکاسی می کنید، می توانید کارکرد نورسنج را در عمل مشاهده کنید. اگر از داخل نمایب نگاه کنید، خط هایی درجه مانند را می بینید (مثل شکل زیر) که سمت چپ و راست یک صفر رسم شده اند. اگر دوربین را به سمت یک نقطه خیلی روشن بگیرید، خط ها به سمت «+» رفته که می گوید برای تنظیمات نوردهی کنونی، نور زیادی وجود دارد. و اگر دوربینتان را به سمت یک نقطه خیلی تاریک بگیرید خط ها سمت «-» که بیانگر نبود نور کافی است خواهند رفت. پس باید سرعت شاتر را کم یا زیاد کنید تا خط روی «۰» قرار بگیرد که بنا بر راهنمایی نورسنج به معنی تنظیمات نوردهی مناسب است.

توجه: ما پس از این مقاله یک آموزش نورسنجی به روز تر و کامل تر منتشر کرده ایم که مطالعه آن را نیز به شما عزیزان توصیه می کنیم: «نورسنجی در عکاسی – نورسنج دوربین چگونه کار می کند و استفاده از آن برای رسیدن به نوردهی دلخواه» (اینجا کلیک نمایید). این مقاله علاوه بر آموزش مُد های نورسنجی یا حالات نورسنجی (Metering modes) به شما آموزش می دهد نورسنج دوربین چگونه کار می کند

۱

نورسنجی ماتریسی

نورسنجی ماتریسی حالت سنجش پیش فرض بیشتر دوربین های DSLR است. این حالت کادر را به بخش های مختلف تقسیم می کند که بعدا میزان سفیدی و سیاهی آن ها جداگانه آنالیز می شود. یکی از فاکتور های مهم (علاوه بر رنگ، فاصله، سوژه ها، هایلایت ها و …) که روی نورسنجی ماتریسی تاثیر می گذارد، کجا قرار داشتن نقطه فوکوس دوربین (Focus point) است. بعد از آنالیز نواحی مختلف عکس، نورسنج به دنبال این می گردد که کجای کادر فوکوس کرده اید و به این ناحیه اهمیت بیشتری می دهد. هر سازنده دوربین در ارزیابی روش خود را دارد. مثلا Nikon برای محاسبه نوردهی یا اکسپوژر، اطلاعات عکس را با پایگاه داده ای شامل هزاران عکس مقایسه می کند.

شما می توانید برای بیشتر عکس هایتان از این حالت استفاده کنید چراکه کارش در تعیین اکسپوژر صحیح را خوب انجام می دهد.

۲

نورسنجی با تمرکز روی میانه

استفاده از کل کادر برای محاسبه اکسپوژر همیشه مطلوب نیست. اگر بخواهید عکس یک آدم که پشتش خورشید قرار دارد را بگیرید چه؟ اینجاست که حالت تمرکز روی میانه به کمک شما می آید. این حالت نور میان کادر و دورش را ارزیابی می کند و با گوشه های کادر کاری ندارد. برخلاف حالت ماتریسی به نقطه فوکوسی که انتخاب می کنید نگاه نمی کند و فقط میانه عکس را ارزیابی می کند.

از این حالت وقتی که اولویت میانه کادر است استفاده کنید که برای پرتره های کلوزآپ و سوژه های بزرگی که در وسط کادر قرار دارند مناسب است. مثلا این حالت در عکس شخصی که خورشید پشت سرش قرار دارد صورت را به درستی نوردهی می کند اگر چه احتمالا ممکن است بقیه چیز ها زیادی نوردهی شوند.

۳

نورسنجی نقطه ای

نورسنجی نقطه ای فقط نور در اطراف نقطه فوکوس را ارزیابی کرده و بقیه چیزها را نادیده می گیرد. یک ناحیه را ارزیابی و اکسپوژر را بر اساس همان یک ناحیه ارزیابی می کند. مثلا هنگامی که از پرندگان عکس می گیرید به دلیل اینکه ناحیه کوچکی از کادر را اشغال می کنند استفاده از این حالت پیشنهاد می شود چراکه می خواهیم پرندگان درست نوردهی شوند چه پس زمینه تاریک باشد چه روشن. پرنده هر کجای کادر که می خواهد باشد چون سنجش بر اساس نقطه فوکوس انجام می شود می توانیم یک اکسپوژر دقیق داشته باشیم. اگر سوژه فضای زیادی از کادر را نمی گیرد و یک پس زمینه روشن دارید احتمالا استفاده از حالات ماتریسی یا میانه باعث سیاه شدنش می شود.

یک مثال خوب دیگر برای حالت نورسنجی نقطه ای، عکس گرفتن از ماه است. چراکه ماه یک ناحیه کوچک از کادر را گرفته و آسمان اطراف آن سیاه است با استفاده از این حالت فقط نوری که از ماه می آید را ارزیابی می کنیم. بعضی از دوربین های DSLR مثل Canon 1D/1Ds قادر به انتخاب بیش از یک نقطه هستند که به عکاس انعطاف پذیری بیشتری می دهد.

ب

چگونه حالت نورسنجی را تنظیم کنیم

متاسفانه این نه تنها از سازنده تا سازنده بلکه از مدل تا مدل متفاوت است. مثلا Nikon D5000 این در منوی تنظیمات (دکمه Info) انجام می شود در حالی که در D90 یک دکمه اختصاصی سمت چپ پایین دکمه شاتر تعبیه شده. در دوربین های حرفه ای مثل Nikon D300s، Nikon D700 و Nikon D3s دکمه های مجزا برای نورسنجی دوربین تعبیه شده است. در دوربین های Canon نیز این مدل تا مدل فرق می کند اما عموما با دکمه «Set» یا از منو قابل انتخاب است.

نظرات شما

  1. ARASHATC

    ۲۶ خرداد ۱۳۹۶

    با سلام و تشکر از مطلب خوبی که گذاشتید
    می خواستم بدونم که وقتی فوکوس رو به صورت نقطه ای یا منطقه ای انتخاب می کنیم اما نورسنج به صورت evaluative هست اولویت نور صحنه خود به خود منطقه فوکوس شده رو نورسنجی می کنه یا نه؟ با تشکر

    1. امیر

      ۳ آبان ۱۳۹۶

      تو این حالت که به هر حال نورسنجی نسبت به تمام کادر انجام میشه ولی اولویت و اهمیت نقطه فوکوس بیشتر
      پس چه نقطه فوکوس رو خودتون انتخاب کنید یا دوربین بر اساس روشن ترن نقطه انتخاب کنه بازهم نورسنجی به نسبت کل تصویر صورت میگیره

  2. معماریان

    ۱۸ بهمن ۱۳۹۵

    سلام خسته نباشید

    همه مطالب شما بسیار آموزنده و مفید است .

    با تشکر فراوان

  3. مانی

    ۱ تیر ۱۳۹۵

    سلام و ممنون از سایت خوبتون
    یک سوال برام پیش اومده میخواستم بدونم چرا با وجود اینکه دوربین را در حالت دستی قرار میدهیم
    باز هم تغییر حالت های نورسنجی در میزان نور در عکس نهایی تفاوت ایجاد میکند؟

    1. احمد

      ۱۱ تیر ۱۴۰۰

      سلام
      وقت بخیر
      اگر به نمودار براکتینگ دقت کنید میبینید که با هر بار تغییر مد نورسنجی علامت پایینش تغییر مکان میده

  4. محمدامین

    ۲۸ بهمن ۱۳۹۴

    بسیار ممنونم از مقاله های بسیار کاربردی ومفیدتون !
    با یه مشکل مواجهم که حتی زمانی که ایزو ودیافراگم وسرعت شاتر رو تنظیم می کنم و نورسنج دوربین روی صفر قرار می گیره عکسم تاریک میشه یا حتی وقتی نشون میده که نور زیاده باز هم عکس تاریکه کمی !

    ممنون از کمکتون
    سربلند

    1. علی اصغر معیری

      ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۶

      با سلام
      چشم در اینگونه موارد بسیار دقیقتر عمل می کند .حتی نورسنجی دستی هم خوانش قابل اعتمادی ارایه نمی دهد چه برسد به نورسنج داخلی دوربین که برای مصارف خانگی تعریف شده .پیشنهاد می کنم اولویت های خود را مشخص کنید مثلا تقدم دیاف یا شاتر بعد پیچ دیاف یا شاتر را آنقدر جابجا کنید که چشم شما روشنایی مطلوب عکس را بپسندد. سپس فوکوس کنید و عکس بگیرید.

  5. esfand

    ۲۱ دی ۱۳۹۴

    ممنون من واقعا تو این مدت سایتی به این پر محتوایی ندیده بودم امیدوارم تا آخر همین جور پر محتوا باشد کاش زودتر پیداش کرده بودم

  6. علیرضا

    ۲۲ مرداد ۱۳۹۴

    با عرض پوزش مطلب را اشتباه توضیح داده اید لطفا اصلاح کنید !

    Center-weighted
    نورسنجی موضعی ‏(Partial Metering)

  7. mahsa dabiri

    ۳ اسفند ۱۳۹۳

    سلام و خسته نباشید من نمیدونم مشکل از دوربینم هست یا چیز دیگه ای اکثر عکسام وقتی زوم میکنم روی چهره طرف اصلا کیفیت نداره باید روی کدوم نور سنجی بذارم ؟ مثلا از دو نفر میخوام عکس بگیرم

  8. سام

    ۱۲ مرداد ۱۳۹۳

    میشه بگید روی canon d550 چه طوری میشه نور سنجی انجام داد؟

  9. محمد

    ۴ بهمن ۱۳۹۲

    برای گرفتن عکس های ضد نور روی منبع نور فوکوس می کنم تا سوژه تاریک بشه ولی خود سوژه خارج از فوکوس می شه ممنون می شم راهنمایی کنید باید چیکار کنم؟

    1. علی اصغر معیری

      ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۶

      نه نه اینکار را نکنید.برای گرفتن عکس ضد نور باید ابتدا پس زمینه تان را روشن تر از مدل انتخاب کنید.بعد آن را نور سنجی کنید.فرضا شد ۴ بعد صورت را نورسنجی کنید و اختلاف استاپ را حداکثر ۳قرار دهید.مثلا ۲ .بعد دیافراگم اکسپوز را روی عدد ۴ قرار دهید .سپس فکوس کرده و عکس بگیرید.عکستان ضد نور و فوکوس دیده خواهد شد


لطفا نظرتان در مورد مطلب را در اینجا مطرح نمایید. اگر سوالی دارید، در بخش پرسش و پاسخ مطرح نمایید.

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *